(Του Γιάννη Κακούλη)
Να λοιπόν που ήρθε ο καιρός – και ίσως ν' άργησε και πολύ μάλιστα, γι' αυτό και τον τραβάμε από τα μαλλιά – να απομυθοποιήσουμε αυτό το “φοβερό” μυστήριο που κρύβεται πίσω από την τρομερή και μεγαλοπρεπή έννοια ΤΕΧΝΗ. Τι είναι λοιπόν αυτή η... Τέχνη; Ποια η σκοπιμότητά της; Για ποιο λόγο προέκυψε; Και αυτός ο... αυτός ντε, ο καλλιτέχνης (όπως συνηθίζουμε να τον αποκαλούμε), τι ακριβώς είναι; Να' ναι άραγε ένας κοινός άνθρωπος σαν όλους εμάς, ή μήπως κάτι σαν μάγος που στις φλέβες του ίσως και να κυλάει γαλάζιο αίμα, αντί για κόκκινο;...
Ερωτήματα αγαπητέ αναγνώστη – είτε αφελή, είτε χαζά, είτε σοβαρά – θα έχουν δημιουργηθεί σίγουρα μες το μυαλό σου – εφόσον σ' ενδιαφέρει ένα τέτοιο θέμα φυσικά – και διαβάζοντας το βιβλιαράκι αυτό θα παρατηρήσεις ότι απειράριθμα ερωτήματα σε σχέση με την Τέχνη, και κατ' επέκτασιν με την Αισθητική, προβλημάτισαν και παίδεψαν φιλοσόφους, επιστήμονες, καλλιτέχνες, τεχνίτες και ένα σωρό άλλους νοήμονες ανθρώπους, από τα πιο αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα. Μέσα απ' αυτό το βιβλίο λοιπόν, ο Ραφαηλίδης κάνει μια προσπάθεια – κατά τη γνώμη μου, με αρκετά επιδέξιο τρόπο, θα καταλάβεις παρακάτω τι εννοώ – να δώσει κάποιες στοιχειώδεις απαντήσεις πάνω σ' αυτά τα ζητήματα. Μα πιο πολύ κι απ' αυτό προσπαθεί να δώσει κατευθύνσεις για περαιτέρω μελέτη, μιας και το δοκίμιό του βασίζεται σε πλήθος αναφορών και μια εκτεταμένη βιβλιογραφία.
Το ωραίο και σπουδαίο – κατά τη δική μου πάντα γνώμη – είναι πως προσεγγίζει το ζήτημα της Τέχνης και της Αισθητικής όχι μονόπλευρα και ξεκομμένα, αλλά μέσα από ποικίλες οπτικές γωνίες, ξεκινώντας χρονολογικά από την αρχαιότητα και φτάνοντας μέχρι τις πιο σύγχρονες απόψεις, κάνοντας δυνατές αναφορές και στον ίδιο τον κινηματογράφο καθώς και στο πως επηρέασε όλες τις άλλες τέχνες.
Ένα ακόμα στοιχείο άξιο θαυμασμού είναι πως μέσα από ένα τέτοιο βιβλίο δοκιμιακού χαρακτήρα, το οποίο μάλιστα ασχολείται με ένα ζήτημα αν όχι απλά “βαρύ”, θα λέγαμε ασήκωτο, καταφέρνει όχι μόνο να μη μας κουράσει αλλά και να μας χαρίσει ένα ευχάριστο ταξίδι στο κόσμο της φιλοσοφικής σκέψης και γνώσης. Ο Ραφαηλίδης άλλωστε σ' αυτό το έργο αναλαμβάνει (ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός) ένα ρόλο παρουσιαστή μιας σειράς απόψεων και θεωριών διαφόρων μελετητών μα και της δικής του ερμηνείας των πραγμάτων φυσικά. Αν μέσα από αυτό το μικρό του βιβλίο προσπαθούσε να σε κατατοπίσει πλήρως, δίνοντας σου όλη τη γνώση στο πιάτο(πράγμα ακατόρθωτο φυσικά), θα καταντούσε ένα έργο βαρετό και σχεδόν απαίσιο – να ένα λάθος που κάνουν ως επί το πλείστον οι περισσότεροι βιβλιοπαρουσιαστές, αρθρογράφοι και συγγραφείς. Αποφεύγει συνειδητά να πέσει στην λούπα που πέφτουν οι περισσότεροι, οι οποίοι με την φλυαρία τους και την υπερπληροφόρηση που προσφέρουν στο κοινό, αφ' ενός το κουράζουν, και αφ' ετέρου δε του προσφέρουν τίποτε απολύτως στο κομμάτι της γνώσης (διπλό το κακό), πέρα από μια ζαλάδα κι ένα πονοκέφαλο (τόσο φτηνό μάλιστα, που ένα παυσίπονο αρκεί για να περάσει). Αντ' αυτού, ο Ραφαηλίδης από τον πρόλογο του βιβλίου κιόλας σου δίνει μια εκτεταμένη βιβλιογραφία πάνω στην οποία βασίστηκε η μελέτη του, έτσι ώστε αν εσύ έχεις τη φλόγα για μάθηση και περαιτέρω έρευνα και μελέτη, να έχεις όλο το υλικό και τις αναφορές στα χέρια σου για να προχωρήσεις. Μπορεί να ακουστεί υπερβολικό, αλλά αν τα περιμένεις αγαπητέ αναγνώστη όλα στο πιάτο, αυτό σημαίνει πως είτε δεν έχεις καμιά απολύτως όρεξη για γνώση (και πιθανόν να μη το γνωρίζεις ούτε εσύ ο ίδιος), είτε η σκέψη σου δεν έχει ωριμάσει και δεν έχει αυτονομηθεί, παραμένοντας εξαρτημένη από κατευθύνσεις και γραμμές που σου ορίζουν διάφοροι “τρίτοι”.
Κακούλης Ιωάννης,
4. Χ. 2018, Θεσσαλονίκη
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ
