(Του Κακούλη Ιωάννη)
Και σε αυτό το έργο του, όπως και σε όλα τ’ άλλα – γνωστά ή άγνωστα έργα του – ο Μ. Καραγάτσης μας δείχνει τη ώριμη μαστοριά και τις ακονισμένες δεξιότητες του πάνω στο λογοτεχνικό κείμενο. Είναι πραγματικά να απολαμβάνει κανείς και να χαίρεται τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η πλοκή της ιστορίας μέσα από ποικίλες τεχνοτροπίες, μέσα από όμορφες εικόνες γεμάτες παρατηρητικότητα, φυσικές εικόνες, πραγματικές καθώς και φυσικούς διαλόγους. Πόσο πολύτιμο στοιχείο άραγε αυτό της «φυσικότητας» των χαρακτήρων, μιας και τότε όπως και σήμερα οι περισσότεροι λογοτέχνες (και όχι μόνο) παραποιούν την φυσικότητα των ανθρώπινων συμπεριφορών, παρουσιάζοντας τες στο έργο τους με ύφος πομπώδες, όλο θεατρινισμό, που σε τελική ανάλυση καμία σχέση δεν έχει με την πραγματικότητα! Ας μη θίξουμε όμως παραπάνω αυτό το ζήτημα μιας και σηκώνει πολύ παραπάνω συζήτηση απ’ ότι βαστάει αυτή η σύντομη βιβλιοπαρουσίαση, και ας γυρίσουμε στο θέμα μας.
Τι πραγματεύεται λοιπόν το έργο; Την ιστορία ενός ανθρώπου, του λεγόμενου–όπως φανερώνει και ο τίτλος–Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου, η οποία διαδραματίζεται την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 1821, και φυσικά έχει άμεση σχέση με αυτήν. Ο καθένας μας βέβαια καταλαβαίνει πως το γεγονός και μόνο ότι ο Καραγάτσης εισάγει στο έργο του ένα περιβάλλον καθαρά ιστορικό, με πραγματικά γεγονότα και πραγματικά πρόσωπα, δίνει στο έργο μια άλλη βαρύτητα. Πέραν της λογοτεχνικής πλευράς, αναπτύσσεται και μια κριτική ματιά της ιστορίας μέσα από τα μάτια του ίδιου του συγγραφέα. Έτσι ολόκληρο το έργο απαιτεί μια ιδιαίτερη προσοχή, και κατά πάσα πιθανότητα και μια ανάλογη έρευνα.
Προσωπικά, διαβάζοντας μία–μία τις σελίδες του μυθιστορήματος, είδα να καταρρίπτεται κομμάτι–κομμάτι όλο το χάρτινο σκηνικό που με τα χρόνια κατάφεραν δάσκαλοι και δάσκαλοι να στήσουν μες το μυαλό μου, όσον αφορά την επανάσταση του 1821, μιλώντας για ένα γενικό και αόριστο εθνικό συμφέρον υπερασπιζόμενο από ένα ακόμα πιο γενικό και αόριστο ελληνικό λαό. Κανένας ποτέ τους δεν έκανε λόγο για την αναμφισβήτητη ύπαρξη αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων ανάμεσα τις διάφορες μερίδες του ελληνικού λαού. Είναι άραγε ψέμα, πως η επανάσταση υποστηρίχτηκε κατά βάση από τους τότε Έλληνες προεστούς, όχι για άλλον λόγο, παρά για την απελευθέρωση του Έλληνα χωρικού από τον Τούρκικο ζυγό και την υποδούλωσή του από τον Ελληνικό ζυγό έπειτα, με την βούλα του νόμου; Ποτέ μου δε φαντάστηκα πόσες διαπλοκές μπορεί να υπήρξαν την περίοδο της τότε επανάστασης που μες τόσο δέος και ενθουσιασμό μου μιλούσανε οι δάσκαλοι και τόσο ρομαντικά μου περιγράφανε.
Αυτό είναι λοιπόν–σε πολύ γενικές γραμμές–το σκηνικό μέσα στο οποίο ο Καραγάτσης μας περιγράφει την προσωπική ιστορία του ήρωά. Και αλήθεια, σε πόσο σκοτεινά και απόκρυφα μονοπάτια της ψυχής των χαρακτήρων του τολμά ο συγγραφέας να εισχωρήσει και να διασχίσει, γεμάτος παρατηρητικότητα, με απώτερο σκοπό να μας τα παρουσιάσει μέσα απ’ τις σελίδες του έργου του! Οι εσωτερικοί μονόλογοι, οι κρυφές σκέψεις του ήρωα, οι διαρκείς συγκρούσεις της ψυχής (της συνείδησης δηλαδή) και του σώματος, οι ηθικοί ενδιασμοί και πως η αίσθηση και ο φόβος του θανάτου οδηγούν σε επιλογές καθοριστικές για ολόκληρη τη ζωή ενός ανθρώπου, βρίσκουν σαφή διατύπωση μέσα σ’ αυτό το βιβλίο. Όμως εδώ σταματάει η δικιά μου δουλειά, αυτή της παρουσίασης, μιας και πολλά είπα, και το λόγο έχει ο συγγραφέας και μόνο. Ας τον ακούσουμε λοιπόν τι έχει να μας πει…
Κακούλης Ιωάννης, 16. VIII. 18
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
ΤΕΤΡΑΔΙΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου